Laureatka Nagrody KMLU i autorka „Głuszy” –  poruszającego reportażu o życiu osób głuchych w Polsce, została laureatką 14. edycji Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego. „Głusza”, wydana pod patronatem KMLU nakładem Wydawnictwa Dowody na Istnienie, została uznana za najlepszy reportaż roku 2022.

W tym roku zgłoszone zostały 143 książki, wydane przez 46 wydawnictw. Do finałowej piątki  nominowani byli także: Anna Bikont, Christina Lamb, Ilona Wiśniewska i Jakub Sieczko.

Jak mówiła w wywiadzie dla Gazety Wyborczej autorka „Głuszy”: – Nie mogę się pogodzić z podejściem do mniejszości w Polsce. Wciąż swoje prawa muszą one wywalczyć same. (…) Nie mogę się pogodzić z tym, że głuche dziecko nie rozumie, co mówi do niego nauczyciel, ani z tym, że szpital nie zapewnia tłumacza, gdy na sali porodowej pojawia się głucha. Takie sytuacje wciąż się zdarzają. Głusi walczą o prawo do własnego języka, ale też o prawo do bycia sobą. Jak wiele innych mniejszości w naszym kraju.[i]

Reporter powinien oddawać głos, tym którzy tego głosu są pozbawieni – to słowa samego Ryszarda Kapuścińskiego, które podczas sobotniej Gali zacytowała Katarzyna Surmiak-Domańska, przewodnicząca jury.

– Trudno by te słowa zabrzmiały celniej niż w przypadku książki Anny Goc „Głusza”, o ludziach niesłyszących i niemówiących. Wykluczenie, dyskryminacja od lat są jednym z najczęstszych tematów reportażu. W poszukiwaniu kolejnych wykluczonych autorzy jeżdżą w odległe zakątki świata, tymczasem okazało się, że temat, zupełnie nietknięty, był od zawsze na wyciągnięcie ręki – powiedziała Surmiak-Domańska, wygłaszając laudację.

Ludzie nie posługujący się mową żyją wszędzie, choć w naszym kraju sytuacja tej ponad półmilionowej grupy jest wyjątkowo trudna. Czujność słyszącej większości usypiają zapewne migające postaci w rogu ekranów telewizyjnych, uzależnianie odbycia publicznych spotkań od obecności tłumacza migowego. Tam, gdzie są widzowie, są też tłumacze. Czy zastanawiamy się jednak, jak osoba głucha ma wezwać w Polsce pogotowie? Jak współpracować z położną w trakcie porodu? Jak zdać maturę?

Według Konstytucji w Rzeczypospolitej Polskiej językiem urzędowym jest wyłącznie język polski. „A więc ja, obywatel głuchy od urodzenia, powinienem mówić. Nawet jeśli nie potrafię, choć przez kilkanaście lat próbowałem się nauczyć. Nawet jeśli nie słyszę swojego głosu. Mam konstytucyjny obowiązek mówić po polsku.” – to słowa jednego z bohaterów książki. (…)

Anna Goc pisze precyzyjnie, z namysłem stawiając każde słowo. Jej język jest prosty, surowy, celny. Siła jej narracji tkwi we wrażliwości na niuanse, w wyszukiwaniu wielości aspektów kondycji osób niesłyszących. Podziw budzi to, z jakim zaangażowaniem usiłuje ukazać nam świat z ich perspektywy. W tym celu sama zaczęła uczyć się języka migowego. Dzięki temu łatwiej może uzmysłowić czytelnikowi, co dociera do niesłyszących na przykład z wystąpień polityków, jak odbierają poezję, teksty modlitw. Bardziej zrozumiałe stają się też niektóre zachowania głuchych, dotąd często postrzegane jako przekraczanie granic, a nawet agresja. (…) „Walka o wyzwolenie zaczyna się od języka” – to znowu słowa Rebekki Solnit. Dyskryminacja rasowa w USA pewnie trwały by dłużej, gdyby przeciwko niej nie wystąpili ci, którzy mieli głos, czyli przedstawiciele uprzywilejowanej rasy białych. Do walki o prawa kobiet musieli dołączyć mężczyźni, o prawa społeczności LGBT – ludzie seksualnie normatywni. Głusi w Polsce nie przebiliby się ze swoją historią, gdyby nie pojawiła się wrażliwa słysząca reporterka. ­­­­– spuentowała werdykt jury Surmiak-Domańska.[ii]

„Głusza” to reporterski debiut Anny Goc dziennikarki, która jest m.in. laureatką Nagrody KMLU, laureatką Konkursu Stypendialnego im. Ryszarda Kapuścińskiego, Nagrody „Newsweeka” im. Teresy Torańskiej oraz – dwukrotnie – Grand Press w kategorii reportaż prasowy. Do 2012 roku była związana z krakowskim oddziałem „Gazety Wyborczej”, obecnie jest dziennikarką „Tygodnika Powszechnego”. W 2018 roku opublikowała wywiad rzekę z księdzem Adamem Bonieckim – „Boniecki. Rozmowy o życiu”.

Autorce najserdeczniej gratulujemy!

[i] https://wyborcza.pl/7,75517,29777219,anna-goc-z-nagroda-im-ryszarda-kapuscinskiego-za-wstrzasajacy.html?utm_source=facebook.com&utm_medium=SM&utm_campaign=FB_Gazeta_Wyborcza&fbclid=IwAR2o93BoN3zzIaLe8eRP_J-J3CUQEZ_nbjFbpLwTzBVCTE5AvV8T6t090JA

[ii] https://www.facebook.com/NagrodaRK/posts/pfbid02PcLPu1Gy6pGNPhXvdWHabW2yHTmWwiWrXzi87wiCz36C7GTZkWeiwJq8Y2j7bpxwl