Styl to człowiek – to G.L. Buffon, z kolei Swift napisał: Styl to właściwe słowo na właściwym miejscu.

Tymczasem…

Dość! Wyliczankę sentencji dotyczącą tego, czym jest styl, można ciągnąć w nieskończoność. Cały problem w tym, że z tych aforyzmów naprawdę nie wynika nic praktycznego – no, może poza tym, że uświadamiają nam, jaki świetny styl mają ich autorzy. Moglibyśmy dokonać tutaj jeszcze jednego wyliczenia: twórców uznawanych za mistrzów stylu. Czy jednak ta imponująca lista byłaby w czymkolwiek pomocna?

Są wśród nas pewnie tacy, którzy odpowiedzą tak. Marzy nam się wzorzec mogący być w pisarskiej pracy niezawodnym drogowskazem. W 2014 roku w internetowej poradni językowej Wydawnictwa Naukowego PWN ktoś wprost zadał pytanie o to, kogo uznać można za mistrza stylu i na kim się wzorować? Czy to Prus?” [1]

Jak myślicie? Rzeczywiście Prus?

Profesor Mirosław Bańko z Uniwersytetu Warszawskiego udzielił odpowiedzi w naprawdę dobrym stylu: W różnych czasach obowiązywały różne wzorce stylistyczne, np. na przełomie XVIII i XIX w. wielbiono poetę Jana Pawła Woronicza, którego dziś prawie nikt nie czyta i który – jeśli kojarzony jest dziś z czymś – to chyba tylko z siedzibą telewizji w Warszawie. […] Nie wiem, czy pytanie ma jakiś cel praktyczny, czy tylko służy zaspokojeniu ciekawości. Jeśli myśli Pan o tym, żeby kształtować własny styl, to najlepiej czytać dużo i różnych autorów, nie ograniczając się do »mistrzów stylu« [2]

No właśnie. Można jednocześnie zachwycać się „Lalką“ Bolesława Prusa, jak i stylem skrajnie odległym – takiego choćby Jamesa Ellroya, mistrza w stosowaniu telegraficznych zdań, którymi strzela do czytelnika niczym gangster z karabinu. Czy któryś z nich jest tak naprawdę lepszy? Pamiętajmy jednak, że choć style mogą być bardzo różne, to są rzeczy na które ani Prus, ani Ellroy sobie pozwolić nie mogą.

Po zapoznaniu się z treścią lekcji koniecznie przeprowadź poniższe ćwiczenia.

A jeśli nadal czujecie niedosyt, to zachęcamy do zapoznania się z poniższą listą lektur.

• Chandler R., Mówi Chandler, tłum. E. Budrewicz, wstęp K. Mętrak, Warszawa 1983.
• Eco U., Superman w literaturze masowej. Powieść popularna: między retoryką a ideologią, tłum. J. Ugniewska, wyd. 2, Kraków 2008.
• Fras J., Dziennikarski warsztat językowy, Wrocław 1999.
• Grant-Adamson L., Jak napisać powieść kryminalną, tłum. M. Rusinek, Kraków 1999.
• Jak zostać pisarzem. Pierwszy polski podręcznik dla autorów, pod red. A. Zawady, Wrocław 2011.
• King S., Jak pisać. Pamiętnik rzemieślnika, tłum. P. Braiter, Warszawa 2001.
• Kres F.W., Galeria dla dorosłych, Lublin 2010.
• Kres F.W., Galeria złamanych piór, Lublin 2005.
• Mroziewicz K., Dziennikarz w globalnej wiosce, Warszawa 2004.
• Orwell G., Polityka i język angielski, tłum. M. Szuster, w: tenże, Jak mi się podoba. Eseje, felietony, listy, wybór i wstęp P. Śpiewak, tłum. A. Husarska, M. Szuster, B. Zborski, Warszawa 2002, s. 257-272.
• Parandowski J., Alchemia słowa, wyd. 4, rozszerzone, Warszawa 1965.
• Wakacyjna szkoła pisania, cykl tekstów publikowanych na łamach „Wysokich Obcasów”, dodatku do „Gazety Wyborczej” nr 154 z dn. 5.07.2014, nr 160 z dn. 12.07.2014, nr 166 z dn. 19.07.2014, nr 172 z dn. 26.07.2014, nr 178 z dn. 2.08.2014, nr 184 z dn. 9.08.2014, nr 189 z dn. 16.08.2014.
• Wilcz-Grzędzińska E., Wróblewski T., Pisać skutecznie. Strategie dla każdego autora, Wrocław 2011.
• Wrycza-Bekier J., Szkoła twórczego pisania. Jak zostać autorem bestsellerowych powieści, Gliwice 2011.

Boldem zaznaczono książki szczególnie polecane.